Wilk budzi skrajne emocje - od fascynacji i chęci jego ochrony po obawy i wrogość. Rosnąca w ostatnim czasie liczebność populacji tego gatunku i coraz bliższe spotkania z człowiekiem stają się źródłem wyzwań - a niekiedy konfliktów. Organizatorzy konferencji „Wilki blisko nas. Koegzystencja ludzi i wilków w pomorskich lasach” przyjrzeli się temu gatunkowi i jego współistnieniu z człowiekiem z różnych perspektyw, które często niełatwo pogodzić.
- Bardzo się cieszę, że spotykamy się w Uniwersytecie Gdańskim, na Wydziale Biologii. To jest fantastyczne miejsce, gdzie nauka współistnieje z praktyką i możemy dojść naprawdę do dobrego konsensusu - podkreślił Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku Marek Kowalewski.
Impulsem do zorganizowania konferencji - według Marka Kowalewskiego - była rosnąca populacja wilka i związane z nią sytuacje, w których człowiek i wilk wchodzą w konflikt (np. problem atakowanych zwierząt domowych). Organizatorom zależało na spotkaniu z reprezentantami różnych środowisk.
- Chcieliśmy, by konferencja umożliwiła wymianę poglądów pomiędzy zwolennikami podejścia prezentowanego przez leśnictwo i zwolennikami ochrony gatunku polegającej stricte na jakimkolwiek zakaźnie zabijania wilków - powiedział Dziekan Wydziału Biologii, prof. dr hab. Dariusz Szlachetko. - Myślę, że wypracowanie jakichś metod koegzystencji między człowiekiem a tymi drapieżnikami w krótkiej perspektywie jest bardzo trudne, zwłaszcza że brakuje polityki zarządzania gatunkami chronionymi.
Temat wilka przedstawiono z wielu stron - od pytania o wypracowanie jakiejś formy zarządzania populacją wilka po potencjalne zagrożenia dla gatunku, wynikające z działalności człowieka. Dr hab. Małgorzata Pilot, prof. UG, przyjrzała się współistnieniu wilków i ludzi z perspektywy ewolucyjnej. Zwróciła uwagę, że od 2000 lat liczebność wilka spadała - i dopiero od niedawna mamy sytuację odwrotną. Wskazała, że aby zapewnić różnorodność genetyczną, populacja powinna mieć możliwie dużą liczebność. Tymczasem gatunkowi, oprócz bezpośredniej eliminacji przez człowieka, zagraża także introgresja (włączanie do puli genów wilka puli genów innego gatunku), będąca wynikiem krzyżowania się wilków z psami domowymi. Problem ten szczególnie wyraźnie widać we Włoszech.
Dużym wyzwaniem (zarówno z punktu widzenia leśnictwa, jak i przedstawicieli nauki) jest rzetelne oszacowanie faktycznej liczby osobników na danym terenie. Jak zauważyli prelegenci, ze względu na wzrost populacji gatunku do spotkań wilka z człowiekiem dochodzi coraz częściej, co może rodzić wiele sytuacji problemowych, takich jak zabijanie zwierząt gospodarskich. Prof. dr hab. Henryk Okarma zwrócił uwagę, że w wielu przypadkach prowadzi to do rezygnacji z hodowli, szczególnie hodowli owiec. Jego zdaniem opracowanie polityki zarządzania populacją staje się więc koniecznością. Zdaniem Marka Kowalewskiego ludzie jeszcze nie przyzwyczaili się do rosnącej liczby wilków i często nie zabezpieczają w odpowiedni sposób obejścia i znajdujących się w nim zwierząt (w tym psów). Na konferencji poruszono ponadto problem regulacji państwowych, np. nieadekwatnych odszkodowań za mienie zniszczone przez wilki.
A co ze strachem przed człowiekiem? Dr Maciej Szewczyk (po kompleksowym nakreśleniu obrazu populacji wilka na Pomorzu) przytoczył interesujące badania, w których sprawdzano reakcje wilków na różne dźwięki, takie jak ludzki głos, dźwięki ptaków czy szczekanie psa. Eksperyment dowiódł, że na ludzki głos wilki reagują silniejszym strachem niż na pozostałe dźwięki.
Więcej o badaniach dr. Macieja Szewczyka można przeczytać tutaj:
Międzynarodowe media o badaniach dr. Macieja Szewczyka. „Wilki zachowały silny lęk przed ludźmi” | Aktualności - Uniwersytet Gdański
Naukowiec z Gdańska: „Wilki reagują na ludzki głos silniejszym strachem niż na szczekanie psów”
Konferencja pokazała postrzeganie wilka w różnych środowiskach. Uczestniczyli niej naukowcy, członkowie samorządów, organizacji działających na rzecz ochrony gatunku, przedstawiciele służb leśnych - a także ludzie na co dzień mieszkający w sąsiedztwie wilków. Żywe dyskusje, w których ścierały się odmienne punkty widzenia, pokazują duże zainteresowanie „wilczym” tematem.
Wydarzenie, współorganizowane przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Gdańsku oraz Wydział Biologii UG, odbyło się 21 listopada 2025 r. Dyskusję o wilkach moderowała prof. dr hab. Joanna N. Izdebska.
