„Uniwersytet to swoiste schronienie dla odważnych i nieszablonowych myśli”. 3 października w Bibliotece UG odbyło się uroczyste posiedzenie Senatu Uniwersytetu Gdańskiego z okazji inauguracji roku akademickiego 2025/2026. Patronem tegoroczne wydarzenia był Stanisław Ignacy Witkiewicz - Witkacy - z okazji przypadającej w 2025 roku 140. rocznicy jego urodzin.
Tegoroczna inauguracja roku akademickiego na Uniwersytecie Gdańskim, kończąca obchody 55-lecia uczelni, była okazją do refleksji i podsumowań. Rektor UG prof. dr hab. Piotr Stepnowski, przypomniał o znaczeniu Uniwersytetu w kontekście przemian historycznych, a także o jego współczesnych osiągnięciach.
- Przez minione 55 lat naszej historii nie tylko rozwijaliśmy naszą uczelnię i poszerzaliśmy horyzonty polskiej nauki, ale też aktywnie uczestniczyliśmy w epokowych zmianach, które kształtowały oblicze naszego kraju, a niejednokrotnie wpływały na bieg historii Europy i całego świata - powiedział Rektor UG.
Patronem wydarzenia stał się Stanisław Ignacy Witkiewicz, znany jako Witkacy. Jak podkreślił prof. Piotr Stepnowski, ten wybór był nieprzypadkowy: w 140. rocznicę urodzin Witkacego - wizjonera, twórcy, autora przełomowych teorii i śmiałych polemik ze światem filozofii i nauki - społeczność UG składa mu hołd poprzez cykl wydarzeń z nim związanych: od konferencji, przez spektakle, aż po wystawę prac artysty, zaprezentowaną w Bibliotece UG. Rektor przedstawił uniwersytet jako dobrą przestrzeń dla wizjonerów:
- Uniwersytet to swoiste schronienie dla odważnych i nieszablonowych myśli, dla studentów i naukowców, którzy z „witkacowską” pasją podejmują kolejne, intelektualne wyzwania we wszystkich obszarach wiedzy. Z pytań i poszukiwań rodzą się nie tylko odpowiedzi, lecz także nowe pytania - wbrew rytmowi współczesnego świata, coraz częściej pozbawionego głębi i z trudem broniącego tak fundamentalnych wartości, jak choćby prawda.
Tradycyjnym elementem inauguracyjnego przemówienia Rektora UG jest przedstawienie uczelni, jej osiągnięć oraz tego, co oferuje społeczności akademickiej: zarówno naukowcom, jak i studentom. A Uniwersytet Gdański, w 55-lecie swojego działania, ma się czym pochwalić. Udział UG w koalicji CoARA, dzięki któremu nasza uczelnia ma wpływ na reformę ewaluacji nauki, przedłużenie prawa do używania logo HR Excellence in Research na kolejne 3 lata, a także liczne projekty naukowe, rozwojowe, dydaktyczne czy inwestycyjne, finansowane w ramach krajowych i międzynarodowych konkursów, to tylko niektóre z osiągnięć.
Prof. Piotr Stepnowski przytoczył przykłady badań i projektów (naukowych i strategicznych), zwrócił także uwagę na to, jak (w kraju i na całym świecie) doceniani są naukowcy z UG oraz ich praca. Podkreślił rosnącą pozycję UG w rankingach - np. awans w rankingu „Perspektyw”, obecność naukowców z UG w zestawieniu 2% najbardziej wpływowych badaczy na świecie, opracowywanym przez Uniwersytet Stanforda we współpracy z wydawnictwem Elsevier, czy najwyższe noty UG w kilku kategoriach THE Impact Rankings 2025. Ten ostatni wynik (obok nagrody Komisji Europejskiej EU Award for Gender Equality Champions w kategorii Newcomer) świadczy o zaangażowaniu społeczności UG w budowanie lepszego, bardziej zrównoważonego świata.
Bardzo ważnym elementem działania Uniwersytetu jest także współpraca: zarówno z innymi ośrodkami akademickimi (m. in. w ramach Związku Uczelni w Gdańsku im. D. Fahrenheita), jak i z przedstawicielami samorządu czy podmiotami gospodarczymi (przykładem jest zaangażowanie UG w projekt związany z budową pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej). Profesor Stepnowski w sposób dobitny podkreślił także znaczenie umiędzynarodowienia uczelni - i dał temu wyraz nie tylko przytaczając zaangażowanie UG w projekty międzynarodowe (m.in. związane z udziałem w sojuszu Sea-EU), ale także witając zagranicznych studentów i naukowców w języku angielskim.
Prof. Piotr Stepnowski podziękował także przedstawicielom władz, którzy w różny sposób wspierają działania Uczelni - zarówno na poziomie lokalnym, samorządowym, jak i centralnym, rządowym i parlamentarnym. Na koniec zaś zwrócił się do studentów nawiązując do biografii Witkacego: - Jak pewnie część z Was wie ze szkoły średniej - podjął on studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie wbrew woli ojca. Nie wiemy, kim byłby i jakim byłby artystą, gdyby nie ten jego upór i konsekwencja. I wy - drogie studentki i drodzy studenci - realizujcie swoje autentyczne pragnienia takie, które pozwolą wam się rozwinąć. Wybierajcie mądrze, ale nie ulegajcie modom, nie naginajcie się do rynku pracy, bo szybko zmieniająca się rzeczywistość może sprawić, że tylko ludzie wykonujący swoją pracę z pasją są tak kreatywni i otwarci, że odnajdą się w każdych nowych warunkach.
Wystąpienia zaproszonych gości
Po przemówieniu Rektora wystąpili: Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Mateusz Kotecki, który odczytał list Prezydenta RP Karola Nawrockiego, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Maria Mrówczyńska, która odczytała list Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Marcina Kulaska oraz Wiceprzewodniczący Parlamentu Studentów UG Piotr Patalas.
Piotr Patalas wystąpił w roli kluczowego informatora” dla studentów, szczególnie tych rozpoczynających przygodę z uczelnią. Przedstawił rozmaite sposoby na to, jak na UG można realizować własne pasje (bo studiowanie to nie tylko nauka), a także gdzie można szukać niezbędnych informacji i pomocy (wskazując m.in. na Parlament Studentów, Centrum Aktywności Studenckiej i Doktoranckiej oraz Akademickie Centrum Wsparcia Psychologicznego UG). Zachęcił do zapoznania się z regulaminem studiów oraz do aktywnego zaangażowania się w życie uczelni. - Uniwersytet ma wiele barw, a wy sami decydujecie, którą będziecie - podkreślił.
Immatrykulacja studentów
Studentki i studenci, którzy uzyskali największą liczbę punktów w postępowaniu rekrutacyjnym na poszczególnych wydziałach - złożyło uroczyste ślubowanie, wprowadzające do grona społeczności akademickiej Uniwersytetu Gdańskiego. Tę część uroczystości poprowadziła Prorektorka ds. Studenckich dr hab. Urszula Patocka-Sigłowy, prof. UG. Po zakończeniu ślubowania studentki i studenci odebrali symboliczne upominki od władz rektorskich, a także dyplomy oraz prezent od władz miasta, reprezentowanych przez Wiceprezydentkę Gdańska Emilię Lodzińską.
Wykład inauguracyjny i część artystyczna
Wykład inauguracyjny pt. „Co się stało z Witkacym? Jest, czy nie jest obecny?” wygłosił prof. dr hab. Jacek Popiel z Uniwersytetu Jagiellońskiego - wybitny teatrolog i literaturoznawca, rektor UJ w kadencji 2020-2024, a wcześniej (1999-2002) rektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie.
Były rektor UJ rozpoczął dość przewrotnie - od zadania pytania, dlaczego właściwie duch Witkacego zawitał do Gdańska? - Chyba po raz pierwszy w tak ważnym dla każdej społeczności akademickim wydarzeniu pojawia się w polskich uczelniach. Na pewno byłby dumny, choć w żadnym wypadku tego by nie okazywał. Ale widząc dzisiejszą uroczystość, togi, pieśni Pana Rektora Piotra Stepnowskiego w gronostajach, od razu spłatałby jakiegoś figla albo przybrałby jedną z charakterystycznych dla siebie min.
Inna myśl dotyczyła samego wykładowcy: dlaczego właśnie on, Jacek Popiel, ma mówić o Witkacym, skoro wcale nie specjalizuje się w jego twórczości? W toku wykładu prof. Popiel odkrył jednak własne powiązania z osobą Stanisława Ignacego Witkiewicza:
- Popiel został przez autora Szewców w znacznym stopniu naznaczony. Wszak jego nauczycielem, mistrzem, promotorem pracy doktorskiej był prof. Jan Błoński, a recenzentem doktoratu prof. Janusz Degler, dwóch najwybitniejszych badaczy Witkacego.
Prof. J. Popiel przytoczył także przykład wybitnych krytyków literatury, choćby w/w prof. Jana Błońskiego, którzy często przez wiele lat nie mieli odwagi zmierzyć się z wyzwaniem pisania o Witkacym i jego sztuce. - Był [prof. Jan Błoński - przyp. red.] zapewne przekonany, że napisać monografię Witkacego może tylko badacz, który będzie co najmniej Witkacym.
Prof. Popiel mówił też o wielu sprzecznych odczuciach związanych z jego własnym odbiorem twórczości Witkacego (od fascynacji do irytacji). Wreszcie skonkludował: - Im więcej przeczytanych stron, tym coraz częściej pojawia się myśl, że największym dziełem jest on sam. Witkacy, Stanisław Ignacy Witkiewicz. Człowiek, jego biografia. To ona najbardziej fascynuje.
Wykład uzupełniła prezentacja artystyczna, podczas której aktorka Teatru Wybrzeże prof. Dorota Kolak w ekspresywny sposób przedstawiła fragment dramatu S. I. Witkiewicza pt. „Matka”, w którego inscenizacji grała na deskach Teatru Wybrzeże. Wystąpienie artystki zostało przyjęte długą owacją na stojąco.
Na zakończenie uroczystego posiedzenia Senatu UG z okazji inauguracji roku akademickiego 2025/2026 wystąpił Chór Uniwersytetu Gdańskiego pod batutą prof. Marcina Tomczaka. Chórowi towarzyszyła kapela góralska Teatru im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Zakopanem, który uświetnił uroczystości okołoinauguracyjne dwoma spektaklami zagranymi specjalnie dla społeczności akademickiej. Góralski klimat nawiązywał do przyjaźni artystów silnie związanych z Podhalem: Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz Karola Szymanowskiego, kompozytora, autora baletu „Harnasie”. Wykonany utwór (w tradycyjnej, ludowej odsłonie) to „Pociez, chłopcy, pociez zbijać, bo nie momy za co pijać.”
Po zakończeniu uroczystości Rektor UG zaprosił gości na wernisaż wystawy „Witkacy wielokrotny”, przygotowanej przez Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego w Galerii BUG. Kustoszem wystawy jest Dyrektor Muzeum UG Marta Szaszkiewicz - Sawa. Na wystawie można podziwiać dzieła malarskie, pastele, reprodukcje fotografii Witkacego, a także kostiumy, elementy scenografii i dokumentację fotograficzną trójmiejskich inscenizacji jego dzieł.
Zapis transmisji uroczystości można obejrzeć tutaj: Uroczystość Inauguracji Roku Akademickiego 2025/2026 w Uniwersytecie Gdańskim.
