FASD-Bridge to międzynarodowy projekt, którego celem jest upowszechnienie wczesnej diagnozy i holistycznego wsparcia dla rodzin zmagających się z FAS/FASD w regionie Południowego Bałtyku. W czerwcu br. jako jeden z zaledwie 10 projektów uzyskał on dofinansowanie w ramach 4 naboru do Programu „Interreg Południowy Bałtyk”. Kwota dofinansowania to 1.112.873,96 euro. Liderem projektu jest Uniwersytet Gdański.

Przedmiot projektu, czyli czym jest FASD

- FASD (Fetal Alcohol Spectrum Disorders), czyli Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych, to zaburzenie rozwoju występujące u dzieci matek pijących alkohol w czasie ciąży - wyjaśnia dr Aleksandra Lewandowska-Walter, kierowniczka projektu.- U osób z FASD występują m.in. trudności z uczeniem się, rozwiązywaniem problemów, przestrzeganiem norm społecznych, regulacją emocji czy budowaniem relacji interpersonalnych.To konsekwencja uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) jest najcięższą formą uszkodzeń wywołanych prenatalną ekspozycją na alkohol, w której, oprócz uszkodzeń OUN, występują również prenatalne i postnatalne zaburzenia wzrostu, dysmorfie twarzy, wady serca.

Zaburzeniom związanym z FASD można w 100% zapobiec poprzez abstynencję w czasie ciąży. Tymczasem szacunkowe rozpowszechnienie spożycia alkoholu przez kobiety w ciąży w Europie wynosi od 21% do 29%. W krajach zaangażowanych w projekt szacunki te wynoszą odpowiednio:

• w Polsce 24,5%
• w Litwie 25,0%
• w Danii 45,8%
• w Szwecji 9,4%
• w Niemczech 25,8%.

Deficyty związane ze Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD) mają wpływ na rozwój intelektualny oraz społeczny nie tylko w trakcie życia płodowego i w okresie noworodkowym, ale także na etapie dorastania i po osiągnięciu dorosłości. Wiąże się to oczywiście z wyzwaniami dla opiekunów: np. ryzykiem doświadczania stygmatyzacji, braku wsparcia w radzeniu sobie ze złożonymi zachowaniami dziecka, niepokoju o dziecko, stresu, poczucia izolacji czy wyzwań finansowych związanych z terapią.

Używanie alkoholu w czasie ciąży nie dotyczy jednak wyłącznie poszczególnych osób czy ich rodzin. To problem medyczny, psychospołeczny i socjologiczny, obecny na całym świecie. Twórczynie i twórcy projektu starają się wyjść naprzeciw tym wyzwaniom w regionie Południowego Bałtyku.

O projekcie FASD-Bridge

Projekt FASD-Bridge odpowiada na rekomendację WHO dotyczącą realizacji globalnego planu działania w zakresie alkoholu na lata 2022-2030 w celu zminimalizowania szkodliwego używania alkoholu, w tym zmniejszenia prenatalnej ekspozycji na alkohol. W lipcu 2024 r. Rzecznik Praw Dziecka wezwał polskie Ministerstwo Edukacji Narodowej do podjęcia pilnych działań w celu podniesienia świadomości na temat FASD wśród profesjonalistów wspierających kobiety w ciąży i rodziny, w tym lekarzy, pedagogów i psychologów.

- Dane zebrane na temat programów wsparcia w krajach pozaeuropejskich wyraźnie wskazują, że projektowanie interwencji skoncentrowanych nie tylko na dziecku, ale na zwiększaniu świadomości i wiedzy jego opiekunów pozytywnie wpływa na dynamikę rodziny i jakość życia jej członków - zauważa dr Aleksandra Lewandowska-Walter. - Celem Modelu FASD-Bridge będzie pomoc w praktycznym wdrożeniu „zasady maski tlenowej”, która mówi o tym, że aby pomóc innym, należy najpierw zadbać o siebie.

Jednym z inicjatorów projektu była Fundacja „Dla Rodziny”, która prowadzi ośrodek adopcyjny. Zwróciła ona uwagę na problem braku wsparcia dla rodzin (zwłaszcza adopcyjnych) wychowujących dzieci z FASD - a problem ten dotyczy większości dzieci zgłoszonych do ośrodka. Alarmujący jest także fakt, że jedną z populacji o najwyższym ryzyku wystąpienia FASD na całym świecie są dzieci adoptowane z Europy Wschodniej. Partnerów zainteresowanych projektem zintegrował (dzięki podjętym działaniom) Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, a konkretnie Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego.

- Jako Uniwersytet Gdański zaproponowaliśmy pierwszy draft projektu, a dzięki wsparciu Urzędu i Regionalnego Punktu Kontaktowego „Interreg Południowy Bałtyk” udało się nim zainteresować partnerów z kraju i zagranicy. Nasz projekt otrzymał także rekomendację EUSBSR PA Health (EU Strategy for the Baltic Sea Region Policy AreaHealth) - opowiada dr A. Lewandowska-Walter. - Natomiast jeszcze na etapie przygotowywania wniosku otrzymaliśmy wielką pomoc ze strony Centrum Zrównoważonego Rozwoju UG, które podzieliło się doświadczeniem z projektu BALTICBEAT, również finansowanego z programu „Interreg Południowy Bałtyk”.

Jedyny w kategorii

Pełna nazwa projektu FASD-Bridge to „Comprehensive Cross-BorderInitiative for Early Diagnosis and Holistic Support for FAS/FASD Families in the South Baltic Region” („Kompleksowa inicjatywa transgraniczna na rzecz wczesnej diagnozy i holistycznego wsparcia dla rodzin FAS/FASD w regionie Południowego Bałtyku”). Przedsięwzięcie będzie realizowane w ramach Priorytetu4.1 - Strengthen the cooperation capacity of actors based within the South Baltic Area (including civil society). FASD-Bridge to jedyny projekt z 4 naboru do Programu „Interreg Południowy Bałtyk 2021-2027”, który uzyskał dofinansowanie w ramach w/w priorytetu.

Projekt zakłada rozwijanie silniejszych powiązań między instytucjami badawczymi a podmiotami publicznymi w regionie bałtyckim, by zapewnić jak najskuteczniejsze wdrażanie strategii pomocy osobom z Płodowym Zespołem Alkoholowym (FAS) i Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD) oraz ich rodzinom.

Dwa główne obszary działania w projekcie to:

1. Regionalna epidemiologia i poprawa wczesnej diagnostyki FASD,
2. Opracowanie modelu kompleksowego wsparcia rodzin wychowujących osoby z FASD oraz transfer wypracowanych rozwiązań do instytucji pracujących z osobami z FASD i ich rodzinami w każdym z krajów partnerskich.

Projekt - którego liderem jest Uniwersytet Gdański - realizowany będzie we współpracy z Uniwersytetem w Greifswaldzie (Niemcy), Uniwersytetem Klinicznym w Kłajpedzie (Litwa), Fundacją „Dla rodziny” (Polska) oraz trzema partnerami stowarzyszonymi ze Szwecji, z Danii i z Polski. Są nimi: Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej (Województwo Pomorskie), Swedish FAS Association (Szwecja), „Children of the future” (Dania).

Interesariuszami projektu będą: rodzice i opiekunowie osób z płodowym spektrum zaburzeń alkoholowych (FASD) lub zagrożonych FASD, pracownicy służby zdrowia, pedagodzy, pracownicy socjalni oraz decydenci i instytucje publiczne zajmujące się m.in. pomocą społeczną.

Projekt (od strony merytorycznej) został przygotowywany przez zespół: dr Aleksandra Lewandowska-Walter, dr hab. Maria Kaźmierczak, prof. UG, prof. Małgorzata Lipowska, przy wsparciu administracyjnym Jolanty Mrozek-Kwiatkowskiej i Moniki Wielgórskiej.

Realizacja projektu jest przewidziana na lata 2025-2028.

---

Lista wszystkich programów wybranych do finansowania w ramach 4 naboru wniosków do Programu Interreg Południowy Bałtyk 2021-2027

Więcej o programie Interreg Południowy Bałtyk