Przedstawiamy sylwetkę kolejnej laureatki konkursu Narodowego Centrum Nauki OPUS 29: prof. dr hab. Hanny Mazur-Marzec z Wydziału Oceanografii i Geografii, której projekt „Interdyscyplinarne podejście ku zrozumieniu zróżnicowania, fizjologii i toksyczności Prymnesium parvum” uzyskał finansowanie w kwocie 5 418 751,00 zł (w tym dla UG: 2 272 300,00  zł). 

Prof. Hanna Mazur-Marzec

Profesor jest z wykształcenia chemiczką. Obecnie pracuje na Wydziale Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie pełni funkcję Kierownika Katedry Biologii Morza i Biotechnologii oraz Pracowni Biotechnologii Morskiej. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół związków biologicznie aktywnych produkowanych przez mikroorganizmy (mikroglony i bakterie). Najważniejsze projekty badawcze dotyczą strukturalnej różnorodności oraz biotechnologicznego potencjału tych związków. Kontynuuje również swoje wcześniejsze zainteresowania dotyczące biotoksyn produkowanych przez mikroglony.

Jest autorką ponad 120 publikacji w indeksowanych czasopismach naukowych. Kierowała licznymi grantami KBN i NCN, jest też aktywna w międzynarodowym środowisku naukowym. Uczestniczyła w takich projektach jak FOCUS, CESBA, CYanoTech, CLISED, MAREX oraz pełniła funkcję członka Komitetu Zarządzającego czterech akcji COST (TOPWATER, Ocean4BioTech, EU ALGAE, CYANOCOST).

Prof. Hanna Mazur-Marzec jest członkinią Polskiej Akademii Nauk (od 2022 r.). Do ważniejszych wyróżnień należy Nagroda Naukowa im. Prof. Karola Taylora przyznana przez JM Rektora Uniwersytetu Gdańskiego (2021), Nagroda Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza (2024) oraz Nagroda Ministra Nauki (2024).

O projekcie

Projekt finansowany przez NCN w ramach konkursu OPUS dotyczy toksycznej algi z gatunku Prymnesium parvum, która w 2022 roku była przyczyną masowego śnięcia ryb na rzece Odrze. Pomysł projektu powstał na bazie badań prowadzonych wcześniej przez dwa zespoły z Uniwersytetu Gdańskiego: Katedrę Biologii Molekularnej oraz Pracownię Biotechnologii Morskiej.

Choć wyniki tych prac (opublikowane w czasopiśmie „Water Research”, 2025) wniosły znaczący wkład do istniejącej wiedzy na temat toksyczności tzw. złotej algi, to jednocześnie wskazały, jak niewiele wciąż wiemy o tym organizmie i procesach prowadzących do katastrofalnych skutków jego występowania. Ponieważ uzyskanie odpowiedzi na powstałe pytania wymaga udziału ekspertów reprezentujących różne kompetencje, do pracy w projekcie zostały zaproszone zespoły z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii PAN w Łodzi. Rolę kierownika projektu zespół powierzył dr. hab. Dariuszowi Dzidze, prof. UJ z Pracowni Metabolomiki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Znaczącą rolę w realizacji projektu odegrają dwa zespoły z Uniwersytetu Gdańskiego: Katedra Biologii Molekularnej, kierowana przez prof. Grzegorza Węgrzyna ,oraz Pracownia Biotechnologii Morskiej, kierowana przez prof. Hannę Mazur-Marzec.

- Celem projektu jest między innymi wyjaśnienie, jak bardzo różnorodna jest populacja P. parvum występująca w polskich wodach i dlaczego śniecia ryb nie zawsze towarzyszom zakwitom tej algi - wyjaśnia prof. Hanna Mazur-Marzec. - Projekt pozwoli nam również na poznanie wpływu czynników biotycznych i abiotycznych na ekspresję genów związanych z biosyntezą prymnezyn (toksyn produkowanych przez P. parvum). Lepiej zrozumiemy też mechanizm działania tych toksyn na ryby oraz będziemy mogli ocenić ryzyko jakie dla człowieka może wynikać z kontaktu ze złotą algą.

Więcej o rozstrzygnięciu konkursów OPUS 29 i PRELUDIUM 24 - czytaj tu.

Wywiad z prof. Hanną Mazur-Marzec "O badaniu próbek z Odry"